Hoewel er op academisch niveau koortsachtig aan wordt gewerkt en er zelfs op sommige plaatsen in de praktijk al stappen worden gezet om software niet langer handmatig, regel voor regel, te programmeren en te testen, berust software-engineering voorlopig nog puur op vakmanschap. Dat geldt zeker voor de technische software-engineering waarmee de lezersgroep van dit blad zich ledig houdt. Het blijft verbazingwekkend dat het carrièreperspectief van deze groep hoogopgeleide bèta’s in Nederland nog altijd niet in verhouding staat met het vakmanschap dat zij bieden. Een hoogopgeleide software-engineer heeft soms een lager uurtarief dan een vmbo-geschoolde loodgieter.
Een ingenieursstudie staat in Nederland maar op weinig wenslijstjes van middelbare scholieren. Laat staan dat een opleiding tot software-engineer hoge ogen gooit. Een beetje promotie en verleiding voor technische opleidingen kan geen kwaad. De technologische vooruitgang heeft de afgelopen decennia samen met de toenemende globalisering voor de grootste veranderingen in onze economie gezorgd, en de belangrijkste technologische veranderingen kwamen voort uit computertechnologie. Maar het hebben van goed opgeleide en ervaren ingenieurs wordt in ons land van dominee’s en handelaren nog altijd niet op de juiste waarde geschat.
Dat begint al op de mbo-opleidingen; ga eens kijken naar de technische middelen die daar ter beschikking staan. Die staan in schril contrast met hetgeen je in Duitsland tegenkomt. Het is waarschijnlijk niet voor niets dat onze oosterburen Europa momenteel overeind moet houden. Het Wirstschafswunder 2.0.
Natuurlijk is het van belang om goede juristen, accountants, controllers en M&A-managers te hebben. Maar de grote maatschappelijke vraagstukken zoals vergrijzing en energieschaarste worden door die beroepsgroepen niet opgelost. Daar hebben we wiskundigen, natuurkundigen, elektrotechnici en andere technici bij nodig. Technologie neemt een steeds bepalender plek in in onze samenleving. Naast een gezond ondernemersklimaat zouden we daarom moeten streven naar technische opleidingen die vakmensen naar het allerhoogste internationale niveau brengt.
De wereld kan en moet de komende decennia nóg harder veranderen. En die veranderingen moeten gevoed door technologische stappen die door de volgende generatie ingenieurs, waaronder een niet onaanzienlijke populatie software-engineers, worden gezet. Daarvoor moeten we nú beginnen met het drastisch verbeteren van ons (technisch) onderwijs en onderzoek. En niet ten koste van ander onderwijs of onderzoek, maar door extra geld en middelen beschikbaar te maken. Vakmanschap is schaars in ons land en de kost gaat nu eenmaal voor de baat uit.
Natuurlijk moet je ook proberen om meer rendement uit onderwijs en onderzoek te halen. Die ambitie moet je alleen niet overdrijven. Er is geen maat voor efficiëntie op fundamenteel onderzoek, en we moeten niet teveel focussen op de korte termijn. De investeringen moeten bovendien niet ophouden na de studietijd. Aangezien de halfwaardetijd van technische kennis exponentieel afneemt, is lifelong learning broodnodig om bij de wereldtop te horen. Binnen mijn eigen organisatie hebben software-ontwikkelaars daarom een persoonlijk opleidingsbudget. Daar wordt tijdens conjunctureel mindere tijden niet aan gesleuteld, dat blijft op niveau.
We hebben in Nederland door de eeuwen heen een historie van toonaangevende technici, zowel aan universiteiten als in bedrijfsleven. Het legendarische Natlab was zo’n kweekbron van technologische innovaties. Naar die historie moeten we volgens mij terug. Met prachtige hightech-opleidingen mensen verleiden tot de techniek en ze vervolgens de mogelijkheden, middelen en vrijheden geven om die techniek tot uitvoer te brengen. Er is een Chinees gezegde dat luidt: ‘Gras groeit niet door aan de sprieten te trekken, maar door de wortels water te geven’. Ik werk inmiddels lang genoeg tussen de vakmensen om te weten dat dat ook in de software-engineering opgeld doet. Wat goed is, groeit gestaag. En blijft altijd voeding nodig hebben.
Auteur: Aad Vredenbregt
september 2012 editie
aad vredenbregt 