Made in the USA. Het is lang geleden dat Amerikanen dit met trots konden zeggen. Maar de crisissfeer slaat om nu steeds meer bedrijven hun productie weer terughalen naar de VS.
Amerika heeft weer hoop. Na jaren van banenvernietiging in de industrie en het verschuiven van de productie naar goedkope landen investeren bedrijven weer in hun eigen land. ‘Reshoring’ levert nieuwe banen op en maakt Amerika weer concurrerend. De twee belangrijkste oorzaken zijn het schaliegas, de bron van goedkope energie die momenteel op grote schaal wordt gewonnen, en de stijgende lonen in China. Bovendien maakt de flexibelere houding van de vakbeweging sociale innovatie op de werkvloer mogelijk, waardoor de productiviteit van de Amerikaanse werknemer stijgt.
Maakindustrie
De maakindustrie wordt, zo is de verwachting bij ondernemers en beleidsmakers, het komend decennium de banenmotor in de VS. Maar het zullen andere banen zijn dan de miljoenen die de afgelopen twintig jaar zijn verdwenen. De eerste golf arbeidsplaatsen verdween naar Mexico, maar de echte kaalslag begon pas toen China en India de goedkope werkplaatsen van de wereld werden.
Outsourcing, het uitbesteden van werk, werd een mantra onder analisten en ondernemers. Rond de millenniumwisseling beweerden economen dat de maakindustrie niet langer paste in een economie die op het punt stond een informatiesamenleving te worden. De financiële dienstverlening en de hightechindustrie zouden de nieuwe banenmotors worden.
Op het verkeerde paard gewed
Daarbij kwam dat er lange tijd een negatief imago kleefde aan de maakindustrie: die was lawaaiig, vuil en zwaar. Maar dit beeld is inmiddels achterhaald. De maakindustrie draait tegenwoordig om precisie, kennis en vakmanschap. In de grootstedelijke gebieden in de VS zijn de lokale bestuurders na de Great Recession van 2009 erachter gekomen dat er op het verkeerde paard is gewed.
‘Zoveel mogelijk Starbucks of McDonald’s in je stad binnenhalen levert niet de banen op waarmee een welvarende middenklasse kan worden opgebouwd’, stelt Bruce Katz, directeur regionale economische ontwikkeling van het Brookings Institute, een onafhankelijke denktank in Washington.
Robots
Steeds vaker komen de schijnwerpers te staan op ondernemers die met kleine, gespecialiseerde activiteiten de buitenlandse markten veroveren. In Baltimore zijn de bedrijven van Drew Greenblatt en Mark Rice exemplarisch voor de opkomst van het geavanceerde midden- en kleinbedrijf. Wandelend over hun bedrijfsvloer zie je robots het werk doen: snel en tot op de nanometer nauwkeurig.
De grote beursgenoteerde bedrijven die hun heil in Mexico en Azië zochten, komen niet alleen terug omdat Amerika concurrerend is geworden. Steeds meer bedrijven, waaronder General Electric, willen dat onderzoek, innovatie en productie dichter bij elkaar plaatsvinden.
Hooggekwalificeerd werk
Dus zoeken zij bij terugkomst nieuwe locaties in de buurt van universiteiten. In Mississippi heeft de samenwerking tussen onderzoekers van GE en de plaatselijke universiteit volgens ceo Jeff Immelt al tot de ontwikkeling van nieuwe materialen geleid die vliegtuigmotoren, die in die regio worden geproduceerd, stiller en zuiniger maken.
Steeds meer lokale Amerikaanse bestuurders raken doordrongen van de noodzaak om hooggekwalificeerd werk naar hun steden te halen. En bedrijven die zich in de buurt van universiteiten vestigen vormen nieuwe clusters. Een ontwikkeling die ook in Europa plaatsvindt in onder meer de regio Eindhoven en Stuttgart.
Bron: Antoine van Agtmael, Fred Bakker, Financieel Dagblad
aad vredenbregt 